Amasra’daki Madende, Faciadan 33 Gün Önce Yapılan Denetimde Havalandırma Sisteminde Eksiklik Tespit Edildiği Ortaya Çıktı
TAMER ARDA ERŞİN – GÜRKAN DEMİRTAŞ
Amasra’daki maden faciasına ilişkin tutuklu Müessese Müdürü Cihat Özdemir’in kazanın çabucak akabinde tuttuğu tutanağa ANKA Haber Ajansı ulaştı. Tutanağa nazaran, faciada; madencileri kurtarma süreci, kazadan yarım saat sonra başlatıldı. Öte yandan; Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın 2015-2022 yılları arasında işletmeye 7 kez ceza kestiği ortaya çıktı. Cezalardan biri, 2015 yılında; metan gazı değerlerinin kayıt altına alınmaması gerekçesiyle verildi.
Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ait maden ocağında 42 madencinin hayatını kaybettiği faciaya ilişkin soruşturma dosyasına, tutuklanan Müessese Müdürü Cihat Özdemir’in facianın çabucak akabinde yapılanlara ait hazırladığı tutanak girdi.
Özdemir, tutanakta kazanın olduğu yerdeki ölçümlere ait “Baca üst taban yolunda CH4 sensörü verileri saat 17.54’te yüzde 0,67, saat 18.04’te yüzde 1,50, 18,09’da yüzde 1,69’dur. Yine aynı bacada bulunan 27 no’lu CO sensörü verileri saat 18.00’da 0 (sıfır), saat 18.09’da 33 ppm’dir. Saat 18.10’da tüm veriler sıfırlanmıştır. Tüm veriler sıfırlananınca MGİ personeli öncelikle tüm iletişim kanallarını (telefon, telsiz) kullanarak ayak ve bacada o bölgede çalışanlara ulaşmaya çalışmış ama irtibat sağlayamamıştır” bilgilerini verdi.
Özdemir; ocağa faciadan lakin yarım saat sonra inilebildiğini belirtti. Özdemir, tutanakta, bununla ilgili “Tahlisiye ve kurtarma ekipleri 18.40 itibariyle ocağı inmişlerdir ve kurtarma çalışmaları başlatılmıştır” sözlerini kullandı. Özdemir tutanakta, facianın akabinde -320/ -344 kotunda yangın olduğunu ve CO bedelinin 10 bin ppm ve CH4 bedelinin de yüzde 5’te seyrettiğini belirtti.
Öte yandan TBMM Amasra Maden Kazası Araştırma Komisyonu, çalışmalarını sürdürüyor. Komisyonun dünkü toplantısında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri sunum yaptı.
Sunuma göre, facianın yaşandığı madene, daha önce 7 kez ceza kesildiği ortaya çıktı. Buna göre; Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin Amasra’daki madende 15- 27 Mart 2015 tarihlerinde yapılan teftişte, 38 Mevzuata aykırılık bulundu ve idari para cezası uygulandı. 5 mevzuata aykırılık için işin durdurulmasına karar verildi ancak durdurma kararı Amasra Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 11 Kasım 2015 tarihli 2016/1 sayılı kararı ile kaldırıldı.
Madene ikinci ceza 8-11 Eylül 2015 tarihlerinde yapılan kontrollerde kesildi. 12 mevzuata terslik nedeniyle idari para cezası verildi. 11-24 Mayıs 2016 tarihlerinde yapılan kontrolde ise 44 mevzuata terslik tespit edildi, 34’ü giderildi ve 10 mevzuata aykırılık için 118 bin 545 lira para cezası verildi. 10-30 2017 tarihlerindeki denetimde 32 mevzuata aykırılık tespit edildi, 27 mevzuata aykırılık teftiş esnasında giderildi, 5 mevzuata aykırılık ise sonradan giderildi ve mevzuata aykırılıklar için 146 bin 332 lira para cezası verildi.
Madende 19- 27 Nisan 2018 tarihleri arasındaki denetimde 11 mevzuata aykırılık tespit edildi, 8’i teftiş esnasında giderildi ve 3 mevzuata karşıtlık için 125 bin 10 lira para cezası verildi. 12-27 Eylül 2021 tarihleri ortasındaki kontrollerde, 11 mevzuata terslik tespit edildi, 6’sı teftiş esnasında giderildi ve kalan 5’i için 732 bin 414 lira para cezası uygulandı.
FACİADAN 33 GÜN EVVEL PARA CEZASI ÖNERİLDİ
Maden faciasından 33 gün evvel 5- 11 Eylül 2022 tarihlerinde yapılan kontrolde, madende 19 farklı mevzuata terslik tespit edildi. 16’sı teftiş esnasında giderildi. Kalan 3’ü için idari para cezası önerildi.
HAVALANDIRMA SİSTEMİ DAVALIK OLMUŞ
Ayrıca madendeki teftişlerdeki bulgulara ait dava açıldığı da ortaya çıktı. 2018 tarihli tespitte, madende havalandırmanın bilakis çevrilebilir özellikte olmaması, ATEX sertifikası olmayan ekipmanların kullanımına ait tespitlere kurum tarafından açılan davada ret kararı çıktı. Tekrar 2015 yılındaki konveyörlerde acil durum teli olmaması, oksijen ve hidrojen sülfür sensörünün bulunmaması ve metan bedelinin merkezi gaz izleme sistemi tarafından kayıt altına alınmamasına ait tespitte bulunulduğu ve kurumunun de buna karşı dava açtığı ortaya çıktı. Davada iş durdurma kararı kaldırıldı.
SON TEFTİŞTE DE BAHİS HAVALANDIRMA
Amasra’da son yapılan teftişteki tespitler ise şöyle:
“Ocak ana havalandırması, acil hallerde ve muhtaçlık halinde kullanılabilmesi için hava istikametini karşıt çevirebilecek özellikte değildir. Havalandırma sistemi acil hallerde ve gereksinim halinde kullanılabilmesi için hava tarafını aksi çevirebilecek özellikte olur.
Yeraltında kullanılan birtakım elektrikli ekipmanlar, ATEX evraklı değildir. Yeraltı (Ek ibare: RG-10/3/2015-29291) kömür ocaklarında kullanılacak ekipman ve tesisatlar ile bu tip madenlerin grizu gazı ve/veya yanıcı tozlar tarafından olası tehlike oluşturabilecek yerüstü tesislerinde kullanılan kesimler 30 Aralık 2006 tarihli ve 26392 4 üncü yinelenmiş sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)’te belirtilen I. Küme (Değişik ibare: RG-10/3/2015-29291) Teçhizatın uygun kategorisinde olmalıdır.
İşyerinde Çukurova CF60 marka forklift için düzenlenen 20 Nisan 2022 tarih ve 9204/56380/209881/886189 rapor nolu periyodik denetim raporunda uygunsuzluklar belirtilmiştir. Periyodik denetim raporunda iş ekipmanında uygun bulunmayan konuların tespit edilmesi ve bu konular giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının uygun olmadığının belirtilmesi halinde; bu konular giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz. Patron, periyodik denetimde uygunsuz rapor alan iş ekipmanının kullanılamayacağına dair rahatlıkla görünebilecek halde ihtar işaretlemesi yapar. Kelam konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci denetim sonucunda; ekipmanın kullanılabileceği ibaresinin yer aldığı ikinci bir rapor düzenlenir.”
